Voor een kam met nog maar één tand krijg je 50 fluts. Voor een gebutste, roestige batterij 1 flut. Een haar die je net hebt uitgetrokken? De winkelmedewerkers zijn onverbiddelijk: dat is fraude. Opzettelijk objecten nutteloos maken is het tegenovergestelde van wat De Waardeloze Winkel wil bereiken: waarde geven aan nutteloosheid. Volgende week staat de winkel op het Mercatorplein.
Tot in een kilometer rond het kinderhoofdkwartier van festival Into the Great Wide Open op Vlieland moet het nu brandschoon zijn. Honderden kinderen struinden met gebogen hoofden het gebied af, op zoek naar nutteloos geworden objecten. Met hun vondsten, stukken plastic, halve ijspapiertjes, takjes en ga zo maar door, stonden ze rustig een kwartier in de rij bij de Waardeloze Winkel van kunstenaar Pavèl van Houten.
Van 13 tot en met 17 september staat de Waardeloze Winkel op het Mercatorplein in de Baarsjes in Amsterdam. Ook daar worden kinderen en volwassenen uitgenodigd op zoek te gaan naar dingen die er niet meer toe doen.
Eenmaal aan de beurt worden de vondsten nauwkeurig getaxeerd door een winkelmedewerker. Ze gaan op de weegschaal, worden onder een vergrootglas gelegd. Soms getest. Een plastic vork met nog maar één tand blijkt nog prima te kunnen prikken. Niet waardeloos dus. Een post-it-briefje met de tekst Te Laat!, werd tijdens Into the Great Wide Open waardeloos bevonden nadat de plakrand nauwkeurig bestudeerd was en uitgeplakt bleek. Het briefje werd getaxeerd op 15 fluts.
Van Houten wil ‘de waardeloosheid, die steeds meer wordt weggestopt, in het licht zetten’. “Mensen worden er heel vrolijk van. Iets dat vuilnis is, wat vies is, krijgt plots een positieve waardering. Het label ‘waardeloos’ wordt ineens van waarde.”
De kunstenaar kwam op het idee tijdens een eerder project op Into the Great Wide Open. “Toen gingen we met kinderen alles tellen: grassprieten, wc-papier, ga zo maar door. Het leukst bleken de dingen die we niet herkenden. Die prikkelden de fantasie. We gingen voelen, ruiken, onszelf vragen stellen. Wat is dit? Wat kunnen we hiermee? Juist de objecten die hun waarde verloren hadden, maakten creatief.”
Daaruit kwamen de Waardeloze Winkel en het Waardeloze Museum; de winkel om de waardeloosheid economische waarde te geven, het museum om het vuilnis cultuurhistorische waarde te geven. Beide toeren langs festivals en locaties die hen maar willen hebben. De waardeloze spullen worden prachtig opgesteld in glazen potjes. In de winkel krijgen ze een prijs, te betalen in de valuta flut.
Hoe je aan die fluts komt? Door waardeloze zaken in te leveren. Hoe waardelozer en hoe unieker in waardeloosheid, hoe meer fluts je ervoor krijgt. De winkelmedewerkers zijn wel streng. “We zagen laatst in de rij wel kinderen haren uittrekken en stukken nagels afbijten en inleveren,” zegt Van Houten. ‘Maar dat is fraude. Dat nemen we niet in.”
(tekst: Liedewij Loorbach, voor We Are Public)
