Zo’n 25 vrijwilligers deden zaterdag mee met het Ruimrondje Sloterplas, dat tien jaar bestaat. Bewoners uit de buurt rapen afval in ‘hun park’ en vinden van alles: van kleding en billendoekjes tot hele barbecues. Het samen opruimen werkt verbindend en gaat verloedering tegen. “Vies trekt vies aan.”
Bij de Natuurkamer in het Sloterpark druppelen de vrijwilligers binnen. Ze krijgen een afvalgrijper, een vuilniszak en een reflecterend felgroen hesje met de opdruk VuilnisOproer. Jan van der Borden, voorzitter van VuilnisOproer Nieuw-West, verwacht vanwege het mooie weer een goede opkomst. Hij organiseert het Ruimrondje al tien jaar, bij het ingaan van de wintertijd en zoals nu bij zomertijd.
Dat is ook de motivatie van vrijwilliger Willem Dudok: “We maken zoveel gebruik van het park, dan mogen we het ook opruimen. We ergeren ons aan het vuil als we hier lopen met de hond. Zonde, het is zo’n mooi park.” Met zijn kinderen Sophie (10) en Noah (8) loopt hij zijn vaste rondje. Het gezin woont pal naast het park in de Confuciusbuurt, waar het ook niet altijd schoon is. “Mensen gaan naar de McDonalds en mieteren zo het afval uit het autoraam. Ook liggen er veel lachgaspatronen.”
Creatieve oplossingen
Nieuw-West wordt samen met het stadsdeel Centrum het vaakst als vies ervaren, zo blijkt uit de Monitor Afval en Reiniging van 2024, een terugkerend onderzoek van de gemeente. Ook houden inwoners van Nieuw-West zich minder aan de regels en zijn ze het minst bereid om mee te werken aan initiatieven om de buurt schoon te houden.
“Bewoners hier hebben andere prioriteiten. Ze zijn bezig met overleven. Als je in een schimmelhuis woont, is het schoonhouden van je trappenhuis al lastig”, zegt Van der Borden. Hij richtte bijna vijf jaar geleden VuilnisOproer op, om de buurtinitiatieven rond afval te bundelen. “Die oproer was tegen de gemeente gericht. ‘We gooien al het afval van Nieuw-West nog een keer op de stoep van de Stopera’, verzuchtten we toen. “De gemeente maakt in ons stadsdeel echt niet zo vaak schoon als in het centrum. Want hier komen geen toeristen.”
Maar VuilnisOproer is vooral van de ‘creatieve oplossingen’ en noemt zich inmiddels een partner van de gemeente. “Er zijn allerlei Whatsappcommunities ontstaan voor uiteenlopende problemen, van rondslingerende winkelwagentjes tot vieze speeltuinen. In al die groepen zit iemand van de gemeente, die zo hoort wat er speelt. Deze bottum-up methode werkt.’
Napels op z’n ergst
Van der Borden is voorstander van een ‘buurtgerichte aanpak’. Zo is er in Slotermeer de Schone Kans, waar een vast team van drie medewerkers de Couperusbuurt, Plein ‘40-’45 en de Dichtersbuurt schoonhouden. “Daar woont de categorie overlevers. Maar die blijkt nu bereid mee te helpen. Door eigenaarschap beweegt een hele buurt de goede kant op.” Andere buurten zouden ook baat hebben bij een vast team, zoals sommige buurten in Geuzenveld. “Daar liggen de autobanden op straat. Het is Napels op z’n ergst.”
Overal kleine vuilnisbeltjes
Wat is er eigenlijk erg aan een beetje afval, als je wel meer aan je hoofd hebt? “Het lijkt een luxeprobleem. Maar als je mensen vraagt of ze zich veilig voelen in hun eigen buurt en het antwoord is ‘nee’, dan blijkt vaak dat dat komt door afval. Rommel maakt onrustig en onveilig.” Grofvuil is een belangrijk onderwerp bij VuilnisOproer. “Als er iets naast de container staat, zet je daar makkelijker je vuilniszak naast. Een meeuw scheurt ‘m open en de wind doet de rest. Dan krijg je overal kleine vuilnisbeltjes.”
VuilnisOproer zit op dat onderwerp niet op één lijn met de gemeente. Die heeft besloten dat in de hele stad grofvuil in de toekomst op afspraak wordt opgehaald. “Een heel slecht idee. Dan staat er te pas en te onpas rommel op straat en je kan altijd zeggen dat je hebt gebeld. Ja, doei!” De gemeente denkt volgens Van der Borden dat de huidige manier van één keer per week grofvuil ophalen niet werkt, maar hijzelf meent dat communicatie een hoop kan schelen.
“Als er staat dat grofvuil op donderdag wordt opgehaald en je zet op donderdagmiddag je spullen neer, dan blijft dat nog een week staan. We doen nu een proef met tien tegels waarop staat ‘grofvuil alleen woensdagavond neerzetten’. Veel duidelijker. Die tegels plaatsen we op een logische plek, zodat de tekst niet bij de eerste de beste stoel bedekt is.” Begin mei zijn de uitkomsten van de proef bekend.
Een woordvoerder van de gemeente noemt de overgang naar het ophalen van grofvuil op afspraak ‘een impactvolle verandering die wel noodzakelijk is.’ “Amsterdam is de enige grote gemeente waar het merendeel van het grof huishoudelijk afval wordt ingezameld zonder afspraak. Dit is een dure manier van inzamelen en afval kan daardoor niet goed gescheiden worden.” Volgens de gemeente zorgt het ophalen van grofvuil op afspraak juist voor een schonere openbare ruimte.
In Centrum, in de Watergraafsmeer in Oost en sinds dit jaar ook in Weesp wordt grofvuil al op afspraak opgehaald. “We evalueren het inzamelen van grofvuil in Weesp en komen met een voorstel voor optimalisatie van het inzamelen op afspraak in Centrum en Watergraafsmeer”, zegt de woordvoerder. Wanneer de gemeente het ophalen van grofvuil op afspraak voor de andere stadsdelen invoert, is niet duidelijk.
Stoute droom
De gemeente is van de grote lijnen, vindt Van der Borden. “Met beleid voorkom je dat troep van de markt op Plein ‘40-’45 de hele buurt inwaait.” Ook ziet hij statiegeld als belangrijke oorzaak. “Je hebt een burgemeester nodig die zegt: Nu gaan we het eens anders doen.” Zelf gelooft hij in het naast de vuilnisbak plaatsen van blikjes en flesjes. “Als er vijftien cent ligt op straat, dan pakt iedereen dat op.”
Maar voor het opruimen van zwerfafval rond de Sloterplas wijst Van der Borden niet naar de gemeente. “Het opruimen van wat zakdoekjes en snoeppapiertjes gaat de gemeente niet doen en dat is terecht. Dat kost te veel geld.” En dus is hij blij met de vrijwilligers tijdens deze jubileumeditie. Vijftien vuilniszakken is de opbrengst na twee uur, nog los van het afval ‘dat mensen niet mee terug wilden zeulen’.
Ook Sophie en Noah zijn terug van hun rondje en mogen van hun vader een ijsje uitkiezen. Ze vonden een zak vol kleren, een gloednieuw vest met het prijskaartje er nog aan en ‘héél veel plastic’. Vader Willem is tevreden: “Afval ruimen geeft veel voldoening. Opruimers steken hun duim naar elkaar op en je ziet meteen resultaat.” Ook Van der Borden is tevreden. “Mijn stoute droom is dat toeristen uitgekeken raken op het Vondelpark en naar Nieuw-West komen. Het is het stadsdeel met het meeste groen en water.” Als het aan hem ligt, is Nieuw-West in de toekomst ook het schoonste stadsdeel.
