Het begon als een klein noodbioscoopje met één zaal. Marc Warmerdam kwam in 1999 met een initiatief om in het leegstaande Ketelhuis een tijdelijke noodbioscoop voor de Nederlandse film op te richten. “Die Nederlandse focus is altijd prioriteit gebleven in Het Ketelhuis”, vertelt Alex de Ronde, directeur van Het Ketelhuis. Het filmhuis kreeg in 2005 drie zalen en is inmiddels stevig verankerd op het Westergasterrein. Zowel ‘kleine’ artistieke als de meer commerciële speelfilms, documentaires en korte films krijgen er een podium.
Naast haar functie voor het nationale product heeft de bioscoop ook een duidelijke buurtfunctie. Alex de Ronde: “De buurtactiviteiten zijn een speerpunt voor ons. Dat vinden we heel belangrijk en willen we verder uitbouwen.” Uitbouwen, omdat de bioscoop haar betekenis voor de omgeving wil vergroten, maar ook letterlijk: recent bleek dat er plannen zijn gemaakt om Het Ketelhuis uit te breiden. De berichtgeving over een plan voor zes nieuwe zalen zorgde voor verwarring. We vragen Alex de Ronde in dit gesprek hoe het nu precies zit met die plannen.
Met de ontwikkeling van de Houthaven en geplande nieuwbouw bij Sloterdijk groeit ook de vraag naar meer voorzieningen: sportvelden, kinderopvang, huisartsenposten én culturele voorzieningen. “Wij denken met de gemeente en het stadsdeel mee over de benodigde culturele infrastructuur. Je kunt je afvragen of er behalve woningen over voldoende voorzieningen is nagedacht.” Zo ontstond het idee om Het Ketelhuis uit te breiden: met meer zalen kan meer publiek bediend worden met een diverser aanbod. “Drie zalen is ontzettend gezellig, maar ook heel weinig. Het aanbod is beperkt; we kunnen heel veel niet vertonen.”
Uitbreidingsplannen
“Nieuwbouw is één van de plannen geweest. Het is een stuk dat we jaren geleden bij wethouder Meliani hebben neergelegd. Maar het is nog steeds een plan, dat bij haar in de la ligt en bij ons in de la ligt. Het is een oud idee wat momenteel geen actuele betekenis heeft”
De nieuwbouw betrof een aanbouw, aan de rechterzijde van het filmhuis. De financiering zou uit private middelen komen. Het plan is ontstaan na de overname van alle gebouwen op het Westergasterrein door Millten, Harvest Vastgoed en Duncan Stutterheim in 2018. “Duncan was destijds zeer bereid om het nieuwbouwplan te financieren. Toen kwam corona. Sindsdien komt hij nauwelijks meer in Amsterdam, ik heb hem ook al twee jaar niet meer gesproken. Zijn achtergebleven collega’s zijn niet op de hoogte van zijn mooie intenties van destijds. Er was een heel duidelijke belofte van Duncan om het project te financieren, dat was die private financiering.”
Hoge huurprijs
“De wethouder voelt er wel wat voor om te kijken naar de mogelijkheden. We hebben recent, de afgelopen twee jaar, gekeken naar uitbreiding in het Zuiveringsgebouw, waar vroeger de televisiestudio’s zaten. Die ruimte staat nu al zo’n twee jaar leeg. We hebben daar een plan voor ontwikkeld. Het zou heel makkelijk hebben gekund, ware het niet dat de huurprijs aan de hoge kant is. Niet cultuurvriendelijk kan ik je verklappen. De eigenaren verwachten dat wij de benodigde investering helemaal zelf ophoesten. Dat geld hebben niet, het stadsdeel niet en de centrale stad ook niet. Dus dat gaat niet door, dat is heel jammer.”
Muurvast
Meer subsidie is geen optie. “De gemeente heeft ongelooflijk weinig geld.” En wat betreft de huurprijs is er weinig bewegingsruimte bij de eigenaar. “Zeg maar gerust nul. Het zit muurvast. Alles staat vast: take it or leave it. Nou leave it dus. En dan staat het dus twee jaar leeg.”
Geen van de plannen is op dit moment in ontwikkeling. “Het is een idee geweest, een plan. En daarvoor is financiering nodig. Pas als er uitzicht is op realisatie ga je natuurlijk met alle betrokkenen praten. Daar zijn we nu niet aan toegekomen: het heeft geen zin te discussiëren over iets wat niet aan de orde is. Blijft wel staan dat je niet ‘ongestraft’ kunt doorbouwen in de Houthaven en richting Sloterdijk. Je moet wel aan voorzieningen denken, in alle vormen.”
Westergasterrein
“Het gevaar is dat ik als oude man heel nostalgisch ga doen over vroeger”, zegt de directeur gevraagd naar de sfeer sinds de overname in 2018. “Er zijn twee belangrijke dingen veranderd. De pioniers van weleer, zoals Koen Vollaers van Pacific Parc, zijn weg en daarmee is een stuk dynamiek en ondeugendheid verdwenen. En door de komst van meer horeca zijn er veel minder locaties voor de incidentele verhuur beschikbaar. Grote, al dan niet culturele manifestaties kunnen hier niet meer plaatsvinden omdat er te weinig lege gebouwen zijn. Dat is een behoorlijke verandering voor het terrein. De eigenaren hebben zoveel mogelijk gekozen voor permanente verhuur. Er is minder cultuur. Kennelijk is het een minder grote prioriteit van de eigenaren en dat is jammer.”
Culturele droom
“Het zijn projectontwikkelaars die steeds minder culturele missie lijken te hebben. Duncan had nog een duidelijk cultureel ideaal met dit park. Daar paste een filmvoorziening met een breed aanbod heel goed in. Maar die culturele droom lijkt verdampt. In ieder geval bij degenen die in Amsterdam zijn achtergebleven. Die willen gewoon geld verdienen. En met cultuur kun je niet echt gek veel geld verdienen. Dat vind ik het belangrijkste nieuws voor dit stadsdeel.”
Film en Soep
Het filmhuis zelf organiseert van alles om de liefde voor film te delen met een groter publiek. Er zijn verschillende educatieprojecten en is er de Ketelhuis Podcast. Eens per twee weken organiseren ze Film en Soep: een buurtvertoning op donderdagochtend. “Het is extreem gericht op de buurt. De organisatie en programmering is in samenwerking met Stadsdorp Westerpark. Een man of vijftig komt er elke keer. Na de film eten we een kopje soep om met elkaar te praten over de film en andere dingen. Het is een toonbeeld van onze buurtfunctie. Het is hartstikke gezellig. Ik heb de indruk dat de buurt, ook de Vrienden van Westerpak, blij zijn met Het Ketelhuis. Dat blijkt in ieder geval uit jaarlijkse enquêtes.”
Geinige tent
“Sinds eind 1999 doe ik dit werk. Het is ongelooflijk leuk om hier de directeur uit de hangen. Het is een van de leukste filmtheaters van Nederland. Ik doe de programmering, maar ik praat ook met bierbrouwers en met leuke medewerkers. Het is extreem veelzijdig en zinvol werk. Ik ben nooit iets anders tegengekomen wat ik leuker vond.”
“De dag dat ik 67 jaar word, op 24 februari 2025, hou ik op. Dan is het ook tijd voor een nieuwe jonge directeur. Dat is een reden om niet langer te blijven, ook al vind ik het nog heel leuk. Het ligt wel heel erg voor de hand dat Floortje Smit mij opvolgt, maar dat is formeel aan de Raad van Toezicht. Het zou me verbazen als zij het niet wordt. Het is wel heel leuk om met je pensionering een geinige tent achter te laten. Ik ben trots op het feit dat het er is, dat het filmhuis bestaat.”
Reactie Westergas op de uitspraken van Alex de Ronde
“Er zijn in 2022 en 2023 gesprekken geweest tussen Westergas en Het Ketelhuis om te onderzoeken of de bioscoop kon uitbreiden. Deze plannen bleken in de uitvoering zeer ingewikkeld en de ambities van Het Ketelhuis niet realistisch. We herkennen ons niet in het beeld wat van Duncan geschetst wordt. Hij is enorm betrokken bij de ontwikkeling van het Cultuurdorp en de toekomst daarvan. Onlangs was hij hier nog op een bewonersavond om deze plannen toe te lichten en stond hij De Westkrant destijds uitgebreid te woord in een interview.
De eigenaren, projectontwikkelaar en daarmee Westergas kijken naar uitbreiding van het culturele aanbod voor het Cultuurdorp als geheel. Op dit moment is het aanbod aanzienlijk met onder andere Theater de Krakeling, wisselende tentoonstellingen in het Meterhuisje, kunstbeurzen als UNSEEN en UNFAIR, Theater van het Holland Festival, optredens van het Concertgebouworkest, diverse concerten, het digitale kunstcentrum Fabrique des Lumières, de nachtclub Radio Radio en zo ook Het Ketelhuis. Westergas wil dit aanbod echter nog verder verbreden en verdiepen. Vandaar dat we al een aantal jaar nog op zoek zijn naar een passende invulling voor de Voormalige Studio’s.
Westergas ontwikkelt zich steeds verder als Cultuurdorp van Amsterdam. Dit streven we na door evenementen te organiseren voor iedere bezoeker van jong tot oud en voor iedere portemonnee. De optimalisatie van de Gashouder is hier straks de kers op de taart. Door hier een cultuurpodium van te maken, verruimen we ons culturele aanbod in de breedste zin van het woord, waardoor het cultuurdorp een relevante en spraakmakende plek blijft voor alle Amsterdammers.”
