Meer dan vier miljoen mensen ontvluchtten het door oorlog geteisterde Oekraïne. Onder hen de journalisten Vladyslava Garkusha en Natali Filon. Ze vonden onderdak bij Manon aan de Admiraal de Ruijterweg in West. Natali: “We mogen blijven zo lang we willen.“ Vladyslava: “Mijn ouders en vriend vonden mijn veiligheid het belangrijks. Ik ben gevlucht omdat ik vanuit hier meer kan doen voor Oekraïne.” De twee willen hun professie weer oppakken en zijn op zoek naar werk.
De twee jonge vrouwen die elkaar al in Oekraïne kenden, zijn beiden eerst met hun ouders gevlucht en na een lange omweg gezamenlijk in Amsterdam terechtgekomen. Via een site speciaal voor Oekraïense vluchtelingen vonden ze bewoonster Manon in Bos en Lommer, die hen graag in huis heeft genomen. De twee slapen bij elkaar op de kamer.
Vladyslava is correspondent voor verschillende Oekraïense tv-kanalen en ze werkte als theater- en filmactrice. Daarnaast deed ze een journalistiek project: interviews met mensen uit de hele wereld onder de noemer ‘nonfictioncolumn’. Natali werkt als radio-host, en schrijft artikelen voor magazines. Ze is medeoprichter van de mediaschool voor kinderen Cosmos.
Doodsangst
Aan het begin van oorlog zat Natali tien dagen in een bunker met haar ouders in Chernihiv. “We hoorden explosies, we konden niet normaal eten, slapen of douchen. Ik wilde alleen maar overleven. Ik voelde me mentaal gebroken, omdat ik elke dag doodsangst voelde. Op een dag gingen we even naar huis om te ontbijten en een kopje thee te drinken. Toen hoorden we het luchtalarm. We moesten weer terug de bunker in. Mijn moeder zei dat we niet bang moesten zijn en eerst onze thee opdrinken. Op dat moment werd het gebouw tegenover ons gebombardeerd. Een luide explosie. Alle ramen aan diggelen.”
Ondergrondse hel
“Alle mensen in dat gebouw kwamen om. Ik hoorde gehuil en ik realiseerde me dat het net zo goed ons gebouw had kunnen zijn. Ik bad tot God en ik denk dat dat mij en mijn familie gered heeft. Na twee weken in die ondergrondse hel zei ik tegen mijn ouders dat we weg moesten. Dat was niet makkelijk omdat er overal gevochten werd bij onze stad. We hadden niet veel tijd om na te denken waar we heen wilden en konden. We moesten snel beslissen. Ik wilde vooral overleven en Oekraïne verlaten”, vertelt Natali.
Wakker door bommen
Vladyslava woonde met haar ouders in Kiev: “Ik werd wakker van het geluid van bommen, ik keek op mijn telefoon en checkte wat berichten van Telegram. Ik las alleen maar ‘heb je het gehoord? heb je het gehoord?. Toen zag ik op televisiezender CNN dat Poetin zijn ‘operatie’ in Oekraïne begonnen was. Ik belde eerst mijn vriend. Mijn ouders geloofden me niet toen ik het ze vertelde. Ik raakte in paniek vanwege de inslaande granaten, ik wilde wegrennen, wat moest ik doen? We wilden zo snel mogelijk weg maar ook weer niet.”
Weg met de trein
“Eerst hebben we nog geschuild in parkeergarages maar die waren niet eens ondergronds. Ik was de hele tijd bang. Soms konden we even douchen maar dan ging het luchtalarm weer. Er werd gewaarschuwd dat Kiev gebombardeerd zou worden. Ik drong er bij mijn ouders op aan om naar het westen van Oekraïne te gaan. Daar hebben we familie. Maar mijn ouders houden ontzettend veel van hun woonplaats; ze hebben er hun hele leven gewoond en ze wilden niet weg. Uiteindelijk hebben we toch de trein gepakt omdat dat veiliger is dan met de auto.”
Koffertje
“We reisden zo licht mogelijk, om maar niet op te vallen. Ik nam een koffertje mee van toen ik baby was. Die koffer is 24 jaar oud. Wat kleren, tandpasta en een tandenborstel. Dat is alles. Iedereen op het treinstation was blij om weg te kunnen uit Kiev”, vertelt Vladyslava. Nu ze hier zijn, beraden ze zich op wat ze kunnen doen voor hun thuisland. Ze willen vooral doorgaan met uitzendingen maken. “Hier kan ik ook aan de slag als journaliste. We weten niet hoe lang deze oorlog gaat duren.”
Welkom
“We voelen ons erg welkom bij Manon”, zegt Vladyslava, “Haar buurman had een dag voor onze komst de Oekraïense vlag opgehangen. Zo konden we haar appartement makkelijk vinden.” Natali: “Nu helpt ze ons met alles. Met eten, vragen die we hebben. We mogen blijven zo lang we willen. Nu is een baan vinden het allerbelangrijkst. Terwijl we ook door blijven werken voor onze banen in Oekraïne. We interviewen Oekraïners en sturen informatie door naar websites. We willen laten weten dat hier protesten plaatsvinden tegen de oorlog. We zijn erg dankbaar dat iedereen eraan meedoet.”
Oorlog moet stoppen
Vladyslava smeekt iedereen om zich zo luid mogelijk te laten horen om deze oorlog te stoppen. Elke minuut van elke dag. Iedereen kan schrijven naar de regering van het eigen land, naar protestmarsen gaan. Ze moeten vooral niet zwijgen. Ze is bijna in tranen als ze zegt: “Mensen moet in actie komen, Poetin valt de democratie aan, de hele wereld is in gevaar. Ik snap niet dat dit heeft kunnen gebeuren en ik snap ook niet dat er geen einde aan deze oorlog kan komen. Ik snap niet dat kinderen en moeders vermoord kunnen worden omdat ze Oekraïens zijn. Het is verschrikkelijk.”
Zegevieren
“Oekraïners vechten niet alleen voor hun land, ze vechten ook voor de vrije wereld, voor Europa”, zegt Natali. “Veel Europeanen begrijpen niet hoe zoiets in deze tijd kan gebeuren. Het licht zal overwinnen. Oekraïne zal zegevieren”, besluit Natali. “Daar zijn we zeker van. Maar we hebben wel hulp nodig.”
Instagram @vladyslavagarkusha
De vluchtweg van Natali en Vladyslava
Natali vlucht vanuit een stadje boven Kiev met haar ouders naar het westen in Oekraïne. Ze reist verder per trein naar Boedapest, waar ze contact opneemt met Vladyslava. Ook Vladyslava is met haar ouders per trein naar het westen van Oekraïne gevlucht, vanuit Kiev. Daar neemt ze de bus naar Warschau. Ze spreken af dat ze allebei het vliegtuig naar Eindhoven nemen. Polen en Hongarije bieden gratis vluchten aan Oekraïners aan naar Europese steden. Een Oekraïense vriendin van Vladyslava nodigt haar uit om naar woonplaats Arnhem te komen. Uiteindelijk gaat de reis naar Amsterdam, waar meer mogelijkheden voor hen zijn om bij elkaar te blijven.
