Nieuwe kiosken staan leeg en omwonenden zijn geïrriteerd. Stadsdeel West probeert ’grip terug te krijgen’ op het kioskendossier, dat ook ondernemers hoofdpijn bezorgt. Wat ging er mis?
door Liedewij Loorbach
Al bijna een uur zijn er door de commissieleden kritische vragen gesteld over de aanpak van de kiosken als Gerolf Bouwmeester, voorzitter van de bestuurscommissie West, tijdens de commissievergadering op 13 oktober ietwat korzelig stelt: “Alles moest sneller en met minder gedoe. Daar keren we dus nu op terug.”
Sneller en met minder gedoe, een slagvaardige overheid die de ondernemer in staat stelt lekker rap aan de slag te gaan, dat was het idee in 2012. Toen trad het paraplubestemmingsplan Stadsdeel West in werking en werd het mogelijk om een aanvraag te doen voor de bouw van kiosken in de openbare ruimte. De enige restricties: niet meer dan 15 vierkante meter oppervlakte, maximaal drie meter hoog, geen onevenredige aantasting van groen, straat of bebouwingsbeeld, noch van de verkeersveiligheid, sociale veiligheid of de gebruiksmogelijkheden van aangrenzende gronden en gebouwen.
Iedereen die het lef en het geld had om in de openbare ruimte een kiosk op te trekken kon een aanvraag doen. Overleg met omwonenden hoefde niet, de gemeente zou kijken naar de aanvraag en snel beslissen, ja of nee. Toegestaan gebruik: detailhandel of ‘horeca IV’, dat wil zeggen restaurant/lunchroom/juicebar, koffiebar ‘of naar de aard hiermee vergelijkbare bedrijven’. Fastfood verboden, net als alcohol. Horecaondernemers die ook een terras willen, moeten apart een vergunning aanvragen.
Het stadsdeel verwachtte indertijd een stuk of ‘2 à 3 aanvragen’. Maar vastgoedondernemer Maikel Venneker uit Alkmaar las het bestemmingsplan en zag er wel iets in. In totaal vroeg zijn bedrijf Baveko voor 59 locaties een vergunning aan, 20 werden vergund, 3 zijn er nog in procedure. Van de kiosken die al in bedrijf zijn, lijkt de kiosk aan de Schinkelhavekade de meest succesvolle. Braai BBQ Bar heeft het plein gezelliger gemaakt met een terrasje.
Protesten
De eerste kiosken verrezen begin dit jaar. En onmiddellijk roerden omwonenden zich. De kiosken zouden lelijk zijn, te veel openbare ruimte innemen, zichtlijnen belemmeren. Bovendien werden ze ook op plekken gebouwd waar in de omgeving panden al jaren leegstaan. In maart deden kritische bewoners hun beklag tijdens een commissievergadering, en werd besloten dat ingrijpen noodzakelijk was. Het stadsdeel wil ‘grip terugkrijgen op de kiosken’. Tijdens de commissievergadering op dinsdag 13 oktober doet Bouwmeester bovenstaande verzuchting. Hij heeft zijn memo ‘nadere specificatie/aanscherping criteria vergunningverlening kiosken’ voorgelegd aan de commissieleden, die een reeks kritische vragen op hem afvuren.
Hoe kunnen we ingrijpen bij leegstand?, wil de VVD weten. “De kiosken staan op beeldbepalende plekken, dat is toch wat anders dan een normaal winkelpand in de plint.” Zo is de kiosk aan het begin van de Admiraal de Ruijterweg, bij de Wiegbrug, wel verhuurd maar na maanden nog niet in gebruik genomen en zitten de zijkanten vol graffiti. Sapjesbedrijf Juice Brothers moet erin trekken, maar dat is druk met andere filialen openen. “Zouden we niet al na een half jaar leegstand in kunnen grijpen?,” wil het commissielid weten. Nee, is het antwoord van voorzitter Gerolf Bouwmeester. Ingrijpen kan pas na een jaar.
Afzuiginstallatie
De ondernemer achter Vleesch noch Visch, dat al jaren vegetarische gyros serveert vanuit een foodtruck en nu een eigen stek dacht te hebben in de Schaepmanstraat, bekijkt de vergadering met lede ogen. Steff Veldkamp wacht al een half jaar op zijn vergunning, ondertussen staat zijn kiosk leeg. Ooit dacht hij in mei open te kunnen gaan. De Commissie voor Welstand en de afdeling vergunningen buigen zich al maanden over de aanpassingen die hij gedaan heeft aan de kiosk. Een afzuiginstallatie bovenop, boomstammen van Amsterdams hout rond de simpele doos die de kiosk is. “Ik wil er wel wat bijzonders van maken, dat je denkt: hé, daar wil ik gaan kijken.”
Veldkamp zegt vanaf het begin het idee te hebben gekregen van Baveko dat die aanpassingen mogelijk zouden zijn. De kiosk betrekken zonder extra decoratie is voor hem geen optie. Inmiddels betaalt hij al een aantal maanden huur. Vandaag hoopt hij in een gesprek met het stadsdeel tot een oplossing te komen.
Fastfood
Dat de kiosk op het Surinameplein leeg staat, is ook een vergunningskwestie blijkt als buurtbewoner mevrouw Verkaik tijdens de vergadering inspreekt. Ze benadrukt dat ze niet tegen kiosken is, met de bloemenstal die er al jaren zit is ze heel tevreden. “Maar fastfood is slecht voor de uitstraling van de buurt.”
Vergunningaanvrager is Steaky, die al een filiaal heeft op de Postjesweg. Mevrouw Verkaik vreest overlast van bezorgscooters en zwerfvuil. Surinamepleinbewoner Tako Postma spreekt schriftelijk in en maakt bezwaar tegen de te verwachten bakvetten en –geuren. Hij heeft de menukaart van Steaky bijgevoegd. Een kipshoarmaschotel kost er 8 euro, patat met, kipcorn en bamischijf 1,50 en een kapsalon 3 euro. Verkaik: “Ik heb de mensen van Steaky gevraagd of ze hetzelfde gaan verkopen op het Surinameplein, en ze zeiden ‘ja’.”
“Het klopt inderdaad dat het nu een vergunningskwestie is,” bevestigt Bouwmeester in de vergadering over de leegstand van de kiosk op het Surinameplein. “Het stadsdeel moet hier zeer zorgvuldig naar kijken.” Mag dit wel of mag dit niet? Terwijl Bouwmeester in de nota die tijdens de vergadering ter tafel ligt nog schrijft, ‘‘een altijd sluitende definitie voor fastfood is niet te geven; fastfood – horeca van de categorie 1, wordt omschreven als “fastfood (waaronder begrepen automatiek, snackbar, loketverkoop, fastfoodrestaurant en naar de aard daarmee te vergelijken bedrijven)”. Duidelijk is dat er een bijna naadloze overgang is tussen fastfood en een restaurant. In de praktijk zijn er echter geen problemen bij het maken van onderscheid.’’
Spandoeken
Na de ophef in maart is de gemeente beter gaan communiceren over nieuw te bouwen kiosken. Op de bouwplekken verschenen spandoeken in de huisstijl van de gemeente, met het gemeentelogo en de tekst ‘Hier komt een kiosk’, met daarbij de website www.kioskeninamsterdam.nl. Die website is echter niet van de gemeente, maar van Baveko. “Kan op het spandoek niet verwezen worden naar de site van de gemeente,” wil GroenLinks van Bouwmeester weten. Want qua verwachtingsmanagement is het niet zo handig. Op de Baveko-site staat dat de kiosken bij uitstek geschikt zijn voor ondernemers die ‘een positieve bijdrage kunnen leveren aan de wijk en de maatschappij’. Bij voorkeur komt de ondernemer ‘uit de wijk en heeft een sociale missie, om het leven van de mensen in de buurt leuker te maken en ze met elkaar te verbinden’. Het woord duurzaam komt er een paar keer op voor. De producten die in de kiosken verkocht worden zijn volgens de site ‘lokaal, ambachtelijk gemaakt of vervullen in een behoefte in de buurt’.
De kiosk 2Go op de hoek Nassaukade/Kinkerstraat zal met het assortiment AA, Coca Cola en Red Bull in een behoefte voorzien. De ondernemer die sinds april in de kiosk op het Bos en Lommerplein stond en burgers en wraps verkocht, forensde dagelijks vanuit Den Haag en is inmiddels weer gestopt. Een Turkse familie uit Osdorp nam de kiosk over en verkoopt er broodjes köfte (gehakt) en balik ekmek (op steenkool geroosterde makreel). Van het groen op het duurzame dak dat de vastgoedmannen beloven, blijft in de gevallen van horeca niet veel over als de afzuiginstallatie eenmaal geplaatst is.
Teleurgesteld
Het groene dak, duurzaamheid, innovatief, lokale verantwoorde producten, het zijn allemaal geen eisen van de gemeente voor de kiosken, maar buurtbewoners ervaren het door die website nu wel zo, en zijn vervolgens teleurgesteld en verbolgen. Bouwmeester belooft de spandoeken aan te zullen passen. De SP hamert tijdens de vergadering op de ‘visie op de openbare ruimte’ van Bouwmeester. “Wanneer is het genoeg? Wanneer kan er gezegd worden tegen een aanvrager, er kan geen kiosk meer bij?” Bouwmeester kan en wil geen aantal noemen. “Het zal per situatie bekeken worden.”
Na afloop van de vergadering vraagt Venneker van Baveko zich af waar hij nou net naar gekeken heeft. Anderhalf uur vergaderen over hoe de gemeente in de toekomst grip terug moet krijgen op de kiosken die nog gaan komen. Hij heeft zeker honderd ondernemers in zijn mailbox gehad die geïnteresseerd zijn in het huren van een kiosk, dus de kans op leegstand is volgens hem nihil. En over de angst voor nog meer kiosken: “Wij hebben alle plekken al onderzocht. Dertig plekken zijn al afgewezen. Een nieuwe ondernemer is nu ook aan het aanvragen, maar ook voor plekken waar wij al een ‘nee’ op hebben gekregen. Er kunnen helemaal geen kiosken meer bij.”
