Midden in Slotermeer, aan de Van Moerkerkenstraat, staat het huis van Fiona de Bell en Roel Schoenmaker. Fiona en Roel zijn de oprichters van Cascoland, een sociale onderneming die allerlei disciplines combineert om een sterkere gemeenschap te creëren. Een jaar geleden was op deze plek nog een parkeerplaats en werden met regelmaat auto’s in brand gestoken. Nu is het een plek waar buurtbewoners, studenten, kunstenaars, architecten en andere geïnteresseerden elkaar kunnen ontmoeten. Emma Kemp liep een dagje mee bij Cascoland in de Van Deysselbuurt.
Ontmoetingsplek
Het huis is omgeven met een fruit- en kruidentuin, met daarin een kas en een kippenhok. Achter het huis staat ook een vergister waarin oud brood wordt getransformeerd tot brandstof. De kasten ernaast staan vol met voedselconserven, gemaakt van geredde groenten en fruit van Plein ’40-’45.
Mirjam loopt drie maanden stage bij Cascoland en houdt zich vooral bezig met de evenementen. Haar collega Anna geeft een online rondleiding aan 50 studenten van de Universiteit Wageningen. In de tuin zit Fatima, de gastvrouw van vandaag, ze verwelkomt buurtbewoners die een kopje koffie komen drinken. Kosten? 20 cent.
Met Fatima en Nora rijden we naar Bakkerij de Eenvoud. Fatima is 27 en is twee jaar geleden vanuit Fez naar Amsterdam verhuisd met haar man. Ze studeert bij Vrouw en Vaart voor gastvrouw en loopt iedere dinsdagochtend stage bij Cascoland. “Eigenlijk heeft ze geen opleiding nodig”, zegt Fiona. “De gastvrijheid zit al in haar genen.” In Fez werkte ze in de kinderopvang, wat ze in Amsterdam graag weer zou willen doen. “Maar eerst moet ik goed de taal leren.” Ik zeg dat ze al goed Nederlands spreekt en ze glimlacht breed.
Nora blijkt een nieuwsgierige buurtbewoner, ze woont hier al tien jaar, maar mist het contact met andere buren. Haar 9-jarige zoontje zit in de Kinderraad, die bestaat uit 15 kinderen uit groep 7 en 8. “Hij gaat naar een andere school dan de meeste kinderen bij ons in de straat, daardoor heb ik weinig contact met andere ouders. We wonen ook aan een drukke straat, dus het is niet echt veilig om buiten te spelen.”
Buurtcentra
De bakkerij bevindt zich in buurtcentrum de Schakel. We worden verwelkomd door Peik Suyling, kunstenaar en oprichter van Bakkerij de Eenvoud, waarvan er al acht zijn in Nederland. Elke dinsdagochtend worden er kleine witte bolletjes gebakken in deze buurtbakkerij. Bezoekers mogen hun eigen deeg meebrengen om te bakken, net als in Marokko. Als je vroeg komt, kun je ook het deeg maken. Om 8 uur wordt de oven aangemaakt, zodat er om kwart voor elf gebakken kan worden.
We rijden door naar de Eendagszaak, aan de Lodewijk van Deysselstraat. De winkel biedt plek voor startende ondernemers om één dag per week eigenaar van een winkel te zijn, gratis, een half jaar lang. Sommige ondernemers die in de Eendagszaak zijn begonnen, hebben nu een eigen winkel in dezelfde straat. Aan het begin vind je Rene’s buurtwinkel, waar bewoners iedere dinsdag en woensdag een gratis kopje soep kunnen halen, ook met overgebleven groenten van de markt. Verderop is het Islamic Health Centre, een praktijk voor hijama, een alternatieve geneeswijze, en natuurlijke producten. De winkels zijn herkenbaar aan de grote gele letters bovenop de gevels.
Symbolisch
Het concept van de Eendagszaak staat bij uitstek symbool voor Cascoland. “Je hebt niet veel nodig om te kunnen starten,” legt Fiona uit. Afgezien van een kas met warmtelampen en een koffiezetapparaat is de zaak bijna leeg. “Het heeft een brede sociale functie, je deelt als ondernemer samen een ruimte en je moet je aan regels houden. Het is bijvoorbeeld de bedoeling dat je het weer netjes achterlaat.” De ondernemers kunnen ook hulp krijgen met het opzetten van een businessplan.
Informele zorg
Elke winkel in de straat biedt een vorm van informele zorg aan een bepaalde groep mensen. “In de buurtkeuken van René komen vooral oudere, eenzame mensen. Bij Naima, van het Islamic Health Center, komen veel Berbervrouwen van boven de 80, en Ilhame van Luxury Abaya ziet veel modebewuste dames,” vertelt Fiona. Deze ondernemers vervullen een belangrijke rol in de gemeenschap. “Veel bewoners gaan niet snel naar een instelling, ze vinden het prettiger om hun ei kwijt te kunnen bij ondernemers. Zij kunnen vervolgens als schakel dienen naar zorgprofessionals. Rochdale vertaalde dat onlangs naar een plan dat er meer formele zorg moet komen, zoals huisartsen of vertrouwenspersonen. Maar dat botst juist met de informele zorg.”
Terug in de Van Moerkerkenstraat lopen we even door de tuin. Naast de basisschool loopt een pad dat eerst volstond met brandnetels, nu bloeien er volop sieruien, en er wordt nog volop geplant. De scholieren krijgen er regelmatig rondleidingen, en het is een goeie connectie naar het Heksenpad. Er komen twee wandelaars langs die uitgebreid commentaar geven op het pad. “Eerder was het maar een guur paadje. De bewoonster op de hoek zal wel blij zijn, haar raam werd regelmatig ingegooid, maar nu wordt ze niet meer gestoord.”
Van Deysselbuurt
De vernieuwingsplannen van de Deysselbuurt zijn de rode draad in de dag. Ruim 1200 woningen worden aangepakt. In de vernieuwingsplannen van Rochdale staat omschreven: ‘meer ruimte voor ontmoeten, spelen en meer aandacht voor het gebruik van groen’. Cascoland streeft ernaar de partijen die verantwoordelijk zijn voor de plannen, waaronder de gemeente Amsterdam en Rochdale, zo goed mogelijk te informeren over het belang van de verschillende rollen in de buurt.
Hoe weten ze bij Cascoland wat de buurt nodig heeft? Door het de bewoners te vragen tijdens een lopend buffet, bijvoorbeeld. Aan de hand van vragen op kaartjes werden 50 buurtbewoners om hun mening gevraagd. De kinderen kregen stickers die ze op foto’s konden plakken die ze het meeste aanspraken. Wat voor voortuin zou je willen hebben? Welke speeltuin vind je het leukst? De resultaten vat Roel samen en communiceert ze naar de betrokken partijen.
Er gaat veel veranderen in de wijk en Cascoland speelt daar een grote rol in. Ze zet zich in voor de buurtbewoners en zoekt altijd naar wat er wel kan, tussen alle regels door. Cascoland zit op nog veel meer plekken in Amsterdam-West, zoals in de Klerekas in de Kolenkit en aan het Piet Paaltjenspad waar ze kaarsen maken van oud frituurvet.
