Waar de A10 en de Wiltzanghlaan elkaar kruisen, ligt onder de snelweg een kunstwerk ‘Under Heaven 02’ van Leonard van Munster. Honderden blikjes, flesjes en andere stukken zwerfafval verzamelden zich in de loop der jaren achter de hekken. Martine Zwijnenberg en Anne Marie van Leent voelden zich geroepen om het daar opgehoopte zwerfafval op te ruimen. Kunstenaar Leonard van Munster vond dat afval eigenlijk helemaal niet zo storend.
Martine deed al mee aan de Schoonste Straat wedstrijd, georganiseerd door Anne Marie van Leent. Ze hadden het erover dat sommige stukken straat nooit onder de aandacht komen qua schoonmaak. Zoals het Erasmuspark, het Wachterliedplantsoen, een stuk groen tussen de Reinaert de Vos en de Bos en Lommerweg. Ook het stuk tussen de Hertspieghelweg, Wiltzanghlaan en de Lidl. “Een groene strook van allemaal kleine stukjes. Daar ligt veel vuilnis en het zou best leuk zijn als dat schoon was bedachten we.” Een aantal mensen organiseerde zich onder de naam ‘Groene Bo-Lopers’ en ging aan de slag op de maandag- en de woensdagochtend om afval te prikken.
Teringbende
“Toen ik afgelopen maandag langs het kunstwerk van Van Munster fietste, zag ik dat de hekken open waren voor werkzaamheden. Als ‘Groene Bo-Lopers’ hebben we gebruik gemaakt van de situatie en verzamelden deze week in enkele uren zo’n 2 kuub zwerfafval.”
Volgens Zwijngenberg geeft de stapel afval een mogelijk ongewenste maar uiterst realistische verdieping aan dit gedeeltelijk vernielde, vervuilde en verstofte paradijs. Ze ziet een parallel met de toeristische paradijzen waar hordes mensen naartoe vliegen. “Die eilanden zijn heel mooi voor de rijke toeristen maar als je aan de achterkant van die paradijzen gaat kijken, is het een teringbende.”
Wegwerpmaatschappij
De BoLo-bewoonerster vindt het een heel aparte omgeving, daar onder de snelweg. Een surrealistische ervaring. “Het vuil dat er ligt is ook héél erg vies, dus niet gewoon een blikje, maar een heel erg vies blikje, bedekt met laag stof. Ik vrees dat het fijnstof is, daar wil niet eens over nadenken.”
“Je kunt het zo mooi maken als je wilt maar het vuil komt toch weer terug als je niets aan het consumentisme en de wegwerpmaatschappij doet. Wat ik vooral zie liggen zijn verpakkingen die zijn gerelateerd aan verslavingen: bier- en Red Bullblikjes, sigarettenpakjes en -peuken en verpakkingen voor joints. Grenzeloos consumeren en je troep wegsmijten.”
Onderhoud nodig
Kunstenaar Leonard van Munster, die het werk in 2008 maakte, was in eerste instantie ‘not amused’ over de opruimactie. “Normaal knalde het kunstwerk eruit, de zon scheen er altijd, een waterval klettert naar beneden. Mooie bloemen. En eromheen lag inderdaad zwerfafval. Maar dat versterkte juist het beeld van een Fata Morgana. Van mij mag dat zwerfafval blijven liggen. Maar nu gaat het kunstwerk te zeer achteruit. En als er meer puinzooi ligt, trekt dat juist weer meer afval aan. Het gaat van kwaad naar erger. Het gaat niet om het zwerfafval, het werk moet gewoon onderhouden worden en dan zijn we allemaal blij.”
Repareren
Van Munster onderhoudt de Fata Morgana nu vooral zelf. Zo vervangt hij met geld uit eigen zak steeds de lampen. ,,Jongeren kwamen onder het hek door en de gemeente zou er goed aan doen in ieder geval het hek te repareren.” De Fata Morgana komt voor op allerlei lijstjes, waaronder dat van een van de honderd meest toonaangevende kunstwerken na 1945. Hij vindt dan ook dat de gemeente het werk moet onderhouden.
“Martine had het over een plek met heel veel zwerfafval en toen dacht ik ‘we moeten het nu eens positief insteken!’ We weten allemaal dat het een fantastisch mooie plek is. Je kunt er iets moois van maken. Die lelijkheid kan die schoonheid versterken. Dat is de symboliek van het kunstwerk. Laten we er nu voor zorgen dat we het kunnen behouden voor Amsterdam, haar bewoners en bezoekers.”
