’’Weet u waar het WOW-hotel is?’’, vraagt een toerist met rugzak. Karin Ruisch wijst hem de weg naar het nieuwe hostel WOW Amsterdam in de voormalige HTS aan de Wiltzanghlaan.
Welkom in de Kolenkitbuurt in Bos en Lommer, een paar jaar geleden nog uitgeroepen tot de slechtste wijk van Nederland. Met veel armoe, werkloosheid en slechte woningen. Maar de buurt -net buiten ringweg A10- wordt ontdekt door toeristen, en veel belangrijker: herontdekt door de eigen bewoners en voormalige bewoners.
Cultuurwetenschapper Karin Ruisch geeft vandaag een rondleiding. Zij bracht haar jeugd tot haar tiende door in de Kolenkitbuurt. ’’De buurt is ongelooflijk in beweging. Er worden huizen afgebroken, en er komt nieuwbouw voor in de plaats.’’
Licht en lucht
Ruisch neemt de nieuwsgierigen mee naar de lange, streng ogende bouwblokken langs de Bos en Lommerweg. Deze strokenbouw van kort na de Tweede Wereldoorlog moest zorgen voor licht en lucht voor de nieuwe bewoners, die wegvluchtten uit de bedompte en verloederde binnenstad.
De buurt was bedoeld voor arbeiders en de middenklasse, aldus Ruisch. Goedkoop was het toen niet. ’’De huur was al gauw drie keer zo hoog als in de stad. De mensen met weinig geld bleven achter in het centrum. Het omgekeerde van de situatie nu, waarbij mensen met het meeste geld in het centrum zitten en de armeren in de buitenwijken.’’
Sloop
Er waren plannen om veel huizenblokken in de Kolenkitbuurt te slopen, maar de crisis in 2008 gooide roet in het eten. Een deel van de gebouwen is blijven staan. Gelukkig maar, zegt Ruisch. ’’Die woningen staan er al en zijn redelijk goedkoop. Waarom zou je het neergooien?’’
Nieuwbouw wordt er wel gepleegd langs de Laan van Vlaanderen. Een woonblok direct langs de A10 lijkt ook nieuw, maar is dat niet. Het gebouw is opgeknapt en kreeg een nieuwe gevel. Het GAK-gebouw, met nu koopwoningen, laat ze ook nog even zien.
Via het bruggebouw over de A10 gaat het naar de Opstandingskerk, naamgever van de buurt met de toren in de vorm van een kolenkit. Vlak na de bouw lag de kerk aan een groot plein, maar kort daarna werd de A10 aangelegd en kreeg de kerk -in gebruik bij de Pinkstergemeente- de wat benauwde ligging van nu.
Bomen
De wandeling gaat verder langs het Jan van Schaffelaarplantsoen -waar binnenkort 250 nieuwbouwappartementen komen- en de Akbarstraat, met minder streng ogende huizenblokken en grote bomen. Er zijn pilaren, gevelstenen en lateien. In een van de binnentuinen staat een kapelletje. Buurtbewoners glimlachen of knikken vriendelijk als Ruisch met haar groepje langstrekt.
’’Uit onderzoek is gebleken dat de meeste mensen in deze buurt willen blijven wonen, ondanks de slechte naam die het heeft. Wel zijn veel mensen ontevreden over hun woning, vaak klein en slecht geïsoleerd.’’ De tijd van grote Turkse en Marokkaanse gezinnen is volgens haar ook voorbij. ’’Vaak krijgen ze nu ook maar een of twee kinderen.’’
De Kolenkitbuurt is snel veranderd in de jaren zeventig, na de komst van de eerste gastarbeiders, vertelt Ruisch. ’’Het beleid van de gemeente was om Amsterdammers de stad uit te krijgen. De echte oude Amsterdammers zijn daarom nu vaak te vinden in gemeenten als Hoorn, Purmerend en Almere. De middenklasse is weggetrokken. Gastarbeiders kwamen hier en masse terecht. Niet uit eigen keuze, maar omdat er goedkope en kleine woningen beschikbaar waren.’’
Veryupping
Inmiddels is er weer een nieuwe beweging gaande, volgens Ruisch. ’’Met een duur woord heet dat gentrificatie. Wij noemen het veryuppen. Het begint met studenten en kunstenaars die de wijk worden binnengehaald.’’ Zij zijn de voorlopers, die de weg bereiden voor een categorie bewoners met meer geld.
Ruisch sluit af bij The New Kit -een scheve woontoren die het nieuwe icoon voor de buurt is geworden. Met onder meer koopwoningen, uiteraard. Het tekent de snelle transformatie van de buurt, van probleemwijk tot een steeds populairder wordende woonbuurt.
Criminaliteit
En hoe zit het nou met de criminaliteit en onveiligheid op straat? De slechte naam van de buurt is volgens Ruisch niet terecht. ’’Ik kom hier vaker, ook ’s avonds. Nog nooit ben ik hier vervelend bejegend. Mensen zijn aardig en nieuwsgierig. Laat je niet tegenhouden door de slechte naam van een buurt, ga gewoon zelf kijken.’’
Karin Ruisch geeft via het Van Eesterenmuseum in Nieuw-West vaker rondleidingen in de Kolenkitbuurt. De eerstvolgende is op vrijdag 26 juni. Deelname kost 7,50 euro.
